Người đọc Sách Thánh hay còn được gọi là Thừa tác viên Lời Chúa là người thi hành tác vụ công bố Lời Chúa (qua các Bài đọc) trong Thánh lễ. Đây là một ơn gọi được Thiên Chúa kêu mời dành cho những người có tố chất và khả năng nói – đọc trước công chúng để họ trở thành tác viên phụng vụ trong chức năng công bố Lời Chúa. Họ có sứ mạng làm cho Thiên chúa hiện diện đối với cộng đoàn trong phần Phụng vụ Lời Chúa. Họ là người đã được chọn lựa, huấn luyện để lãnh tác vụ đọc Sách Thánh. Họ thuộc về một nhóm những người chuyên đọc Sách Thánh của cộng đoàn tại giáo xứ, chứ không phải bị chỉ định đột xuất.
Lưu ý:
Y phục cho thừa tác viên đọc Sách Thánh là áo alba (trắng dài), hay tu phục của các dòng tu (nếu là tu sĩ) nhằm mục đích vừa diễn tả chức vụ của thừa tác viên vừa diễn tả lòng tôn kính và trang trọng của nghi lễ thánh. (QCTQ 335, 336: GM 65).
1/- Những đòi hỏi và chuẩn bị công bố Lời Chúa
Vì là người công bố và chuyển đạt Lời Chúa cho cộng đồng tín hữu, Thừa tác viên Lời Chúa phải thấu hiểu Bài đọc và có khả năng truyền thông Lời Chúa.
Để có thể hoàn thành chức năng của mình một cách hoàn hảo và thích hợp, Thừa tác viên cần:
-. Rèn luyện kỹ năng đọc trước công chúng.
-. Siêng năng suy niệm Lời Chúa.
-. Chuẩn bị trước để thấu hiểu và cảm nhận được Bài đọc.
-. Ý thức và hiểu biết về tác vụ đảm nhận và tầm quan trọng của tác vụ này.
-. Phát âm chính xác và rõ ràng. Ngắt câu phải đúng chỗ.
Lên giọng và xuống giọng cũng như thay đổi nhịp độ tùy chỗ nhằm làm rõ hơn ý nghĩa của bản văn.
Biết nghệ thuật nói với thính giả chứ không phải nói đến họ, biết tiếp xúc bằng mắt với thính giả ở những chỗ cần thiết, nhất là khi bắt đầu (Bài trích sách…hay Bài trích thơ) và lúc kết thúc Bài đọc (Đó là Lời Chúa).
-. Thực tập trước đó vài lần.
-. Công bố với sự xác tín và cảm nhận để Lời Chúa đến được trái tim của người nghe.
-. Thực tập việc sử dụng hệ thống khuyếch đại âm thanh.
-. Nhiệm vụ của người đọc sách là công bố ý nghĩa của sứ điệp thánh theo khả năng tốt nhất của mình.
-. Đọc bản văn Sách Thánh lớn tiếng, chậm rãi.
-. Cầu nguyện với bản văn Sách Thánh trong những ngày trước khi công bố để xin Chúa nói với bản thân qua bản văn.
2/- Cách thế thi hành nhiệm vụ
-. Di chuyển đến giảng đài một cách không vội vã chỉ sau khi vị chủ tế kết thúc lời tổng nguyện hoặc ít là khi ngài bắt đầu đọc câu kết “Chúng con cầu xin…”
-. Khi đến giảng đài, đứng thẳng người, chỉnh micro phù hợp với tầm thước của mình, dừng và chờ cho toàn thể cộng đoàn ngồi xuống, nhìn vào cộng đoàn và chờ thêm vài giây nữa để lôi kéo sự chú ý của họ về phía giảng đài rồi mới bắt đầu công bố.
-. Không bao giờ được bắt đầu bằng câu “Bài đọc I” hay “Bài đọc II”, cũng không đọc hàng chữ in nghiêng tóm tắt bản văn sắp công bố. (BĐK ghi chú 5)
-. Sau khi đọc câu “Bài trích sách…” hay “Bài trích thơ” thì dừng lại vài giây rồi mới đọc chính bản văn Sách Thánh.
-. Kết thúc Bài đọc, dừng lại vài giây rồi mới cất tiếng nói “Đó là Lời Chúa”. Đợi cho cộng đoàn đáp lại “Tạ ơn Chúa” xong mới di chuyển về lại chỗ ngồi.
-. Người đọc Bài đọc I có thể đọc Bài đọc II chứ không phải người hát Thánh vịnh Đáp ca đọc Bài đọc II. (Tốt nhất, người thứ I đọc bài I, người thứ II hát thánh vịnh đáp ca, người thứ III đọc bài II).
-. Đến và rời giảng đài, độc viên cúi chào bàn thờ.
-. Lưu ý: Thánh lễ Hôn phối theo sách GLCG, Tông huấn gia đình, Kỷ luật bí tích, Quy chế tổng quát Rôma: cô dâu và chú rể là thừa tác chính cử hành bí tích hôn phối chứ không phải tham dự viên thánh lễ. Vì thế, cô dâu và chú rể không lên công bố Lời Chúa trong Sách Thánh, trái lại phải ngồi lắng nghe Lời Chúa nói với chính mình. (GLCG 1143, 1144, 1188; TH 67; SDD 1623)
-. Việc hát đáp ca sẽ được thực hiện tại giảng đài (QCTQ 61, 62, 309. Riêng tại Ban Mê Thuột, Đức cha Phaolô yêu cầu hát tại giảng đài)
3/- Chỗ ngồi
Thừa tác viên công bố Lời Chúa ngồi càng gần cung thánh bao nhiêu càng tốt bấy nhiêu, để thuận tiện cho việc quan sát các cử hành diễn ra trên cung thánh và di chuyển mau chóng đến giảng đài để thi hành nhiệm vụ.
4/- Sách bài đọc trong thánh lễ.
-. Sử dụng sách bài đọc năm 1972 đã được Tòa Thánh chuẩn nhận.
-. Không cho phép sử dụng bản văn nhóm Giờ kinh PV trong thánh lễ (ĐGM Battôlômêô – Chủ tịch Ủy Ban Phụng Tưh HĐGMVN ký ngày 7/10/2000). Tòa Thánh có thẩm quyền duy nhất về sách phụng vụ (GL 838, 846).
-. Vào các ngày Chúa nhật và Lễ Trọng phải đọc đủ 3 bài: bài đọc I lầy từ Cựu ước, bài đọc II lầy từ Tân ước và bài Tin Mừng (QCTQ 357). Tuy nhiên, mùa Phục sinh bài I được lấy từ sách Tông đồ công vụ. Lễ nhớ không có bài đọc riêng thì lấy theo ngày.
-. Linh mục sau khi công bố Tin Mừng không được phép giơ cao Sách Thánh lên và xướng “Đó là Lời Chúa” (BĐK ghi chú số 8; X. III,4). Công bố Tin Mừng là phần vụ của Phó tế – Linh mục (những người có Chức Thánh. QCTQ 59; RS 63)
5/- Linh mục.
-. Lúc giảng lễ phải đứng tại tòa giảng hay ghế chủ tọa tại cung thánh (QCTQ 136) Không được đi xuống gần giáo dân, hay đi lại giữa nhà thờ như dạy giáo lý (BĐK ghi chú số 10; X. III,5).
-. Lời nguyện tín hữu linh mục chủ tọa đọc tại bục đầu lễ, Thừa tác viên đứng tại giảng đài quay về cộng đoàn xướng các ý nguyện. Sau cùng linh mục chủ tọa giang tay đọc lời nguyện kết (QCTQ 71, 138).
-. Tránh mọi ngai tòa trong phụng vụ, vì thế phải tránh đặt ghế chủ tọa quay lưng vào Nhà Tạm để Mình Thánh (QCTQ 310). (Xem giải thích tài liệu phụng vụ của Đức ông Khả tại Rôma).
Ghi chú:
* Tham khảo từ bản dịch QCTQ sách Roma 2002 của cha FX Nguyễn Chí Cần – giáo sư phụng vụ ĐCV Sao Biển NT. Bản hướng dẫn của cha Vinh Sơn Nguyễn Thế Thủ – giáo sư ĐCV Sài gòn; cha Giuse Phạm Đình Ái, SSS – hướng dẫn Kỷ luật bí tích của Tòa Thánh.
NGHI THỨC
BAN THỪA TÁC VỤ LỜI CHÚA
I/ NGHI THỨC ĐẦU LỄ:
- Thánh lễ và bài đọc lấy theo ngày hôm đó.
- Các tiến chức rước chủ tế cuối nhà thờ tiến lên cung thánh.
- Các tiến chức vào vị trí đã chuẩn bị sẵn.
II/ PHỤNG VỤ LỜI CHÚA
- Sau bài giảng chủ tế đến trước bàn thờ, ngồi vào ghế đã chuẩn bị sẵn và bắt đầu nghi thức.
- Xướng danh các thừa tác vụ đọc sách – các tiến chức thưa có mặt và tiến lên.
- Các tiến chức xếp hàng ngang trước cung thánh, cùng bái chào.
III/ LỜI NGUYỆN TRAO THỪA TÁC VỤ:
- CHỦ SỰ MỜI GỌI:
Chủ sự: Anh chị em thân mến!
Chúng ta hãy khẩn khoản nài xin Chúa Cha nhân lành đoái thương chúc phúc cho các tôi tớ Chúa đây là những người được tuyển chọn lãnh nhận tác vụ Công bố Lời Chúa (đọc sách thánh) , để khi thành tâm chu toàn nhiệm vụ đã được giao phó, họ tôn vinh Chúa Cha ngự trên trời.
- CHỦ SỰ DÂNG LỜI NGUYỆN:
Chủ sự: Lạy Chúa là nguồn mọi ánh sáng và nhân hậu, Chúa đã sai con một Chúa là Ngôi Lời ban sự sống để mạc khải mầu nhiệm tình yêu của Chúa cho loài người, xin Chúa đoái thương ban X phúc cho các anh chị em chúng con đây là những người được tuyển chọn để lãnh nhận thừa tác vụ công bố Lời Chúa; xin ban cho họ siêng năng suy niệm Lời Chúa, được thông hiểu và trung thành công bố Lời Chúa cho cộng đoàn.
Chúng con cầu xin nhờ Đức Kitô Chúa chúng con
- CHỦ SỰ TRAO SÁCH BÀI ĐỌC:
Chủ sự: Con hãy lãnh nhận Sách Thánh và trung thành truyền lại Lời Chúa cho người khác, để Lời Chúa được thêm vững mạnh trong lòng mọi người.
+ Thừa tác viên thưa: Amen.
+ Ca đoàn hát bài hát thích hợp.
+ Thánh lễ tiếp tục với phần phụng vụ Thánh Thể.
IV/ PHẦN PHỤNG VỤ THÁNH THỂ
Nguồn: Ban Phụng Tự Giáo Phận Ban Mê Thuột.
